Wie over schoenplaatjes praat, heeft het automatisch ook over klikpedalen. Elke merk klikpedaal heeft immers zijn eigen soort(en) schoenplaatjes. Maar wat is het verschil tussen al deze merken klikpedalen en soorten schoenplaatjes? In deze blog baseren we ons op de Europese markt. Hier zijn er enkele grote spelers in klikpedalen. In het aanbod klikpedalen voor een racefiets spreken we voornamelijk over de systemen Shimano SPD-SL, LOOK KEO, Time Xpresso en Wahoo SPEEDPLAY. Daarnaast zijn er nog de kleinere merken klikpedalen als Bontrager, Favero en Garmin. Deze werken allen met het systeem van LOOK KEO.
Bij de keuze van klikpedalen laten fietsers zich nog te vaak leiden door het merk of gamma dat hun fietsenwinkel of fietsenmaker volgt. Daarna blijft alles vaak ongewijzigd zoals de fiets bij aankoop afgemonteerd werd. Maar weinig fietsers beseffen dat de (verkeerde) keuze van klikpedalen en verkeerd afgestelde schoenplaatjes voor een belangrijk stuk bepaalt of er lichamelijke klachten ontwikkelen. Tijdens onze bikefit sessies ervaren we nog te vaak dat fietsers hun keuze van klikpedaal maakt op basis van onbelangrijke factoren zoals het merk fiets of het land van herkomst van de klikpedaal. Het is echter wel de factor die het verschil maakt tussen wel of geen pijn en klachten tijdens en na het fietsen.
Soorten klikpedalen racefiets
Shimano SPD-SL
Heel veel technische verschillen tussen de systemen van LOOK KEO en Shimano SPD-SL zijn er niet. Shimano SPD-SL is immers een afgeleide van het systeem van LOOK DELTA. Shimano SPD-SL pedalen werden ontwikkeld op specifieke vraag van renners die massaal ontevreden waren met de Shimano SPD-R pedalen. Deze pedalen kenden meerdere (technische) problemen en de fietsschoenen moesten specifieke gleuven hebben. Shimano SPD-R had maar één soort schoenplaatje waarbij je enkel de voorspanning kon aanpassen.
Shimano SPD-SL heeft verschillende aslengtes in het gamma. Verschillende aslengtes zijn ideaal om fietsklachten en pijn tijdens en na het fietsen op te lossen. Zo is een langere pedaalas een voordeel voor fietsers met een zwaarder gestel. Ook fietsers die met hun tenen naar buiten wijzen tijdens het lopen of met hun hiel(en) tegen het crankstel schuren zijn gebaat bij een langere pedaalas. Shimano SPD-SL pedalen zijn overal en in verschillende prijsklassen verkrijgbaar. Shimano SPD-SL heeft drie soorten schoenplaatjes: rood, blauw en geel. Al deze schoenplaatjes kan je desgewenst meer naar binnen of meer naar buiten op de klikpedaal afstellen. Ook hier is er een aanduiding van het middelpunt. Deze is niet zo duidelijk zichtbaar als bij de schoenplaatjes van LOOK KEO. Het is zelfs zo dat eens je een paar weken aan het fietsen bent de aanduiding zo goed als verdwenen is. Belangrijk is dat de centerlijn van het schoenplaatje altijd tussen je eerste en vijfde metatarsaal komt. Dit is noodzakelijk om het meest stabiele punt op je pedaal te krijgen.
- Rood schoenplaatje Shimano SPD-SL: De rode schoenplaatjes van Shimano SPD-SL hebben 0 graden speling en worden nog zeer weinig gebruikt. Geen speling op een schoenplaatje kan een zeer negatief gevolg hebben voor je knieën (aanleiding tot kniepijn). We plaatsen onze voeten immers niet altijd even recht. Om lichamelijke letsels te voorkomen, raden we schoenplaatjes met 0 graden speling echt af.
- Blauw schoenplaatje Shimano SPD-SL: De blauwe schoenplaatjes van Shimano SPD-SL hebben 2 graden speling en zijn vooraan volledig vast. Enkel achteraan is er een lichte speling.
- Geel schoenplaatje Shimano SPD-SL: De gele schoenplaatjes van Shimano SPD-SL hebben 6 graden speling en worden het meeste gebruikt bij recreatieve en competitieve fietsers. Dit zowel bij amateur als professionele competitieve fietsers.
LOOK KEO
LOOK KEO is één van de eerste systemen van klikpedalen met een driepuntsverbinding. Voor het KEO-systeem had LOOK het DELTA-systeem met als enige verschil de grootte van het fietsplaatje. LOOK KEO heeft twee grote voordelen: een zeer scherpe aankoopprijs en de duidelijke aanduiding van het middelpunt (de lijntjes aan de zijkant) op de schoenplaatjes. LOOK KEO heeft maar één soort aslengte waarbij je tot maximum drie millimeter spacers op de assen kan monteren. Dit is afhankelijk van het gebruikte soort crankstel. LOOK KEO heeft drie soorten schoenplaatjes: zwart, grijs en rood. Al deze schoenplaatjes kan je desgewenst meer naar binnen of meer naar buiten op de klikpedaal afstellen.
Een nadeel aan LOOK KEO is dat er meer speling ontstaat naarmate je schoenplaatjes verslijten. Dit merk je doordat je knieën gevoeliger worden. Het hogere segment van LOOK KEO werkt met een soort van bladveersysteem. Hierdoor worden de pedalen lichter. Een minpunt is dat je kan de spanning van de klikpedaal niet zelf kunt afstellen naar eigen (beste) gevoel. De enige mogelijkheid om de spanning aan te passen is het vervangen van de bladveer door een andere bladveer met meer of minder spanning.
- Zwart schoenplaatje LOOK KEO: De zwarte schoenplaatjes van LOOK KEO hebben 0 graden speling en worden nog zeer weinig gebruikt. Geen speling op een schoenplaatje kan een zeer negatief gevolg hebben voor je knieën (aanleiding tot kniepijn). We plaatsen onze voeten immers niet altijd even recht. Om lichamelijke letsels te voorkomen, raden we schoenplaatjes met 0 graden speling echt af.
- Grijs schoenplaatje LOOK KEO: De grijze schoenplaatjes van LOOK KEO hebben 4,5 graden speling en worden het meeste gebruikt bij recreatieve en competitieve fietsers. Dit zowel bij amateur als professionele competitieve fietsers.
- Rood schoenplaatje LOOK KEO: De rode schoenplaatjes van LOOK KEO hebben 9 graden speling. Dit is enorm veel ruimte en vaak overkill.
Wahoo SPEEDPLAY
Met de klikpedaal van Wahoo SPEEDPLAY kunnen we als professionele bikefitter zowat alles. Je kan er het makkelijkst millimetercorrectie mee toepassen. Dit is noodzakelijk bij een onstabiel bekken of om een beenlengteverschil weg te werken. Wahoo SPEEDPLAY heeft naast de standaard aslengte van 53 millimeter nog drie aslengtes van 56, 59 en 65 millimeter. Door de lage opbouw ligt je fietsschoen na het inklikken vijf millimeter dichter op de as. Het gevolg is dat je je zadel lager kunt zetten waardoor je evenwichtspunt lager ligt. Dit voordeel hebben de klikpedalen van LOOK KEO, Shimano SPD-SL en Time Xpresso niet. Door het dunne model raak je bij het nemen van bochten minder snel de grond. Hierdoor kan je weer sneller op je pedalen staan. Als je daarenboven in plaats van een klassieke driepuntsverbinding kiest voor een direct mount fietsschoen, kan je nog dichter op de as zitten.
In tegenstelling tot de andere merken zit het kliksysteem bij Wahoo SPEEDPLAY onder de fietsschoen zelf en niet op de klikpedaal. Als je bij het systeem van Wahoo SPEEDPLAY je schoenplaatje vernieuwt, vernieuw je automatisch het kliksysteem. Hierdoor heb je bijna een hele nieuwe klikpedaal. De regel blijft immers: hoe ouder je klikpedaal, hoe zwakker de veer in je klikpedaal. Doordat het kliksysteem rechtstreeks onder de schoen zit, is het gevoeliger voor vuil en dus niet ideaal om te lopen in vuile ondergrond. Wahoo SPEEDPLAY heeft maar één soort schoenplaatje, maar hierbij kan je de speling regelen van 0 tot 15 graden.
Time Xpresso
Time Xpresso is een klikpedaal die veel minder voorkomt in België of zelfs in Europa. Toch is het ook één van de eerste merken die met klikpedalen op de markt kwam. De klikpedalen van Time Xpresso hebben maar één soort schoenplaatje. Je kan de graden enkel aanpassen door het linker en het rechter schoenplaatje om te wisselen. Er zijn dus maar twee soorten graden, afhankelijk aan welke zijde je ze plaatst. Het schoenplaatje heeft een vaste positie waardoor je het dus niet meer naar binnen of meer naar buiten op de klikpedaal kunt afstellen. Andere nadelen zijn het ontbreken van brede pedalen in het gamma of de mogelijkheid om spacers op de assen te monteren. Net als de voorgaande merken is er een aanduiding van het middelpunt.
Verschil SPD en SPD-SL pedalen
Shimano SPD wordt hoofdzakelijk gebruikt bij offroad mountainbike en gravel. Dit systeem beter tegen vuil en modder. Het schoenplaatje zit hier heel dicht op de rubberzool van je fietsschoen waardoor je er makkelijk mee kunt lopen. Shimano SPD-SL is specifiek ontwikkeld voor koersfietsen en racefietsen. Dit schoenplaatje komt een stuk onder de rubberzool uit. Lopen met Shimano SPD-SL schoenplaatjes wordt sterk afgeraden om slijtage en vuil te voorkomen.
In het fietsmilieu wordt vaak gezegd dat Shimano SPD, omwille van zijn te klein oppervlakte, een onstabiele pedaal is. Deze uitspraak heeft betrekking op het klein oppervlakte van het Shimano SPD schoenplaatje zelf en is niet helemaal terecht. Bij het systeem van Shimano SPD is het de combinatie van schoenplaatje en de rubberzool van je fietsschoen - die volledig op de pedaal komt - wat de nodige steun biedt. Je kan pas spreken van een onstabiele pedaal wanneer je fietsschoenen zelf te oud zijn of worden en het contactoppervlak niet meer optimaal is. Dit kan je makkelijk zelf controleren: de fietsschoen is versleten als de afstand tussen het schoenplaatje en de rubberzool minder dan twee millimeter is of gelijkkomt. Heel vaak is het schoenplaatje zelf niet versleten. We adviseren om geen mountainbike fietsschoenen of specifieke SPD-schoenen te gebruiken op een racefiets.